পোৰালিখা:
পোৰালিখা ঘৰ-জিনিচগ্লৗ বাৰীলেও হাজংগ্লৗলৗ পোৰালিখা থাকা তাৱ কম।ইস্কুলনি নাম লাগাবাৰা সাই বাৰীছে।তিমৗতগ্লৗও বাখাৰকে নাম লাগাছে, কিন্তু তাৱ পোৰালিখা কুৰিবৗগে উগ্লৗ বাখাৰ কস্ত পায়।ইগ্লৗ ঐ চাৱাগ্লৗলৗ ভিতুৰনি দিখিবৗ পায়, জৗই সগললা চৗয়ৗ খুব তাম্তে গুৰীপ।খাৱা পাবাগে বাপ-মাৱগ্লৗ নিজৗলৗ চাৱাগ্লৗগে ইস্কুল পাঠাবা নাচায় আৰ ইদৗই পোৰালিখা খুব কম বানায়।খুড়ি জমা কুৰিবৗগে, হাল বৱাবাগে, মাছ মাৰিবৗগে, চাৱা চাবাগে, আৰ বাপ-মাৱগে হাতাপাতিকে দেবাগন চাৱাগ্লৗগন জুৰকে ইস্কুল হাৰি দেবা কয়, বিশি ভাগ তিমৗত চাৱাগ্লৗগে কয়, যাগে কামলি নেখান মানে।ইদৗ বেদেন খুব বাখাৰ চাৱাগ্লৗ ইস্কুল যাবা হাৰিছে।৬-১৫ বছৰলা ভিতুৰনি হোৱা চাৱাগ্লৗ বিশি ভাগ ইস্কুল হাৰিছে কে সুৰভে কৰাগ্লৗ কয়।চাৱাগ্লৗগন বই পোৰানি খুব মন দেবা কবাগে বাপ-মাৱগ্লৗলৗ তাংথা নৗই।এক জন চাৱাৰাগে বই পোৰাবাগে খুব টেকা লাগে আৰ উগ্লৗ ঠৗই টেকা নৗই আৰ ইদৗ বেদেন ইংকৗকে হুবোয় কে বুজিবৗ পায়। গুৰীপ ঘৰ বাখাৰ চাৱাগ্লৗয় ইস্কুল হাৰি দেয় আৰ খাৱা পাবাগে আলগা জাগাগ্লৗ ভায় যায়।কৗয়ু দোকাননি থাকে আৰ কৗয়ু ধুনী ঘৰগ্লৗনি থাকে আৰ উংকৗকে নিজৗলৗ ঘৰলা বক্রা কৗমৗই কৰে।কিন্তু একৈশ হাজাৰ থিকি বুদলিবৗ ধুৰিছে আৰ গাওগ্লৗনি লাগা জিনিচগ্লৗ নৗইকৗ বেদেন ডাঙ সবাগন পুৰিবৗগে বাখাৰ মৗনগ্লৗ তাউন ভৗই পাৰ হবা লাগিছে আৰ ইংকৗকে কৗমৗই নাথাকা মৗনগ্লৗ কুমিবৗ ধুৰিছে।আৰেকৰা জিনিচ হুছে, যি ইস্কুলগ্লৗনি এই চাৱাগ্লৗ যায়, উদৗনি ভালা মাস্তৰ নৗই বা মাস্তৰগ্লৗ নাআহে, লাগা জিনিচগ্লৗ নৗই, টেকা নৗই আৰ চাৱাগ্লৗগন নিজৗলৗ কবা পাৱা ভাষা দিয়ৗ নাশিকৗয়।
ধর্ম:
আচলতে হাজংগ্লৗ গাছ-তাছ, শিল-তিলনি জীউ আছে কে বিশৗস কুৰিবৗন।মৗনগ্লৗ বাস্তু আৰ কাৰতিক পুজৗৰৗ হেঙা কুৰিবৗন। বাস্তু পুজৗৰৗ হেঙা কুৰিবৗন, যাতে আবাত কুৰিবৗগে খুব ভালা মেগ পাবো আৰ ধান ভালা হুবো।কাৰতিক পুজৗৰৗ হেঙা কৰে, যাতে ধানগ্লৗ পোকা নাখাবো।কাৰতিক পুজৗ ভলা পোকা হাকাবাগে সগল হালুৱৗগ্লৗ গাচা জলেয়া ভুই বাৰীগ্লৗনি থোয়।হাজংগ্লৗলৗ মূর্তি নৗই, দেওঘৰ সাই হাউলিগ্লৗনি বানায় বা সুটুসৗকে জাগা লিপৗয়।
তানে চুলতৗ ফললা চামৰানি কাসা তেল ঢালিয়ৗ হুতৗগ্লৗ চুব্রিয়ৗ মুজুন জলেয়া উদৗতে থোয়।
মৗনগ্লৗ নানানতা দেও-ভূতগ্লৗনিও বিশৗস কৰে, যিঙ্কৗ: কানিদেও, পাগলিদেও, সুদুম, আন্ধাহুৰৗদেও, অগদিপ্তা, পুৰিকুয়নৗ আৰ মাংকাবাৰি।বেমাৰ ভালা কৰিবৗগে কুবিৰাজগ্লৗগে ডাকায়।বাখাৰ মৗনগ্লৗ বেমাৰ থিকি মুৰিলে, কৗই উদৗ কৰে, উদৗ জানিবৗগে কুবিৰাজ ডাকায় আৰ বিচৰিয়ৗ পালেকন, অগে গুস্তিগ্লৗ বা গাও শুদৗয় মাৰিয়ৗ ফেলায়।হাজংগ্লৗলৗ ঠৗই নিজৗলৗকে দেওচী আৰ অধিকাৰী আছে। কিন্তু হাজংগ্লৗগন হিনদু ধর্মৰা বদলেয়া দিছেগৗ।হিনদু ধর্ম নেৱা পাশেকে মৗনগ্লৗ এলা হিনদুগ্লৗলৗ মূর্তিগ্লৗ হেঙা কৰে আৰ নানানতা কামগ্লৗনিও হিন্দুলৗ থাকুৰ বা বামনগ্লৗগেহে কামকে দেবা ডাকায়। নিজৗলৗ দেওগ্লৗগে এলা নামলা বক্রা সাই হেঙা কৰে।দূৰগৗ পুজৗৰৗহে এলা ডাঙকে মানে।
আবাত:
হাজংগ্লৗ বাখাৰ জনে এলাও আবাতকে খায় আৰ ভাতদায় আচল খাৱান বেদেন ধান লাগাৰায় বেক চৗয়ৗ ডাঙ।হাগ্রা কৰাৰা হাজংগ্লৗ নৗই।বাখাৰ হাজংগ্লৗলৗ ঠৗই ভুই আছে, কিন্তু এলা অৗলসৗতে মৗনগ্লৗ ভুই বেচায় আৰ ভুই কুমিয়ৗ যাবা লাগিছে।জালা ঠৗই ভুই-বাৰী নৗই, উগ্লৗ দিনি হৗজিৰৗকে খায়। উগ্লৗ হাল বৱাবা খুব জুয়া পায় বেদেন উগ্লৗগন আলগা গিৰিগ্লৗ হৗজ্ৰৗ নেয়।আবাত কৰাৰা মেগ পানীলৗ উফুৰনি হয়।ভালা মেগ হুলে, ভালা ধান পায়।কবোটা বা তেক্তলা গাড়িৰা খুব দৰ বেদেন কিনিবৗ নাপেয়া মৗনগ্লৗ গৰু বা ভষ দিয়ৗ হাল বৱায়। মৗনগ্লৗ মাখু, পাতা, সুৰষৗ, আলু, মিথৗ আলু, কুসু, পিয়ৗছ, বাইগন, বানদা কুবি, ৰুসুন, তমাত, কাক, সিমৗ, লৗও, কুমড়ৗ, হ্যাঙস, মুৰিস, ফুল কুবি, ভিনদি আৰ আলগা শাকগ্লৗ লাগায়। কিন্তু এলা অৗলসৗতে আৰ মদাৰুতে, মৗনগ্লৗ শাক-পাত লাগাবাগে খুব কুমিছেগৗ। উগ্লৗ এলা হাতনি আলগা জাগা থিকি আনাগ্লৗহে কিনি। মৗনগ্লৗ আধি দেয় আৰ ভাগকে নেয়।জৗই খুব বাখাৰকে ধান পায়, উগ্লৗ আদুগ্লৗ বেচেয়া মুজুন লাগা জিনিচগ্লৗ কিনি আৰ আদুগ্লৗ বছৰ ভলা খাবাগে থোয়।কিন্তু ইদৗ সগল লগে সমান নাহয়।জৗই বাখাৰ ধান আবাতকে নাপায়, উগ্লৗ ৪ বা ৫ মাছ সাই খাবা পায় আৰ সাৰা বছৰ উগ্লৗগে কামলা হয়া কস্তকে খাবা লাগে।কামলা খাতিয়ৗ খাবাগেও সহজ নাহয়।গাওনি কাম পাবাগে টান।তে উগ্লৗগন কাম আৰ হৗজিৰৗ পাবাগে কয় মাদান বক্রা আলগা জাগা ভায় যাবা লাগে।এলালা সুমৗয়নি ধান কাটা আৰ ধান মাৰালা পাশেকে মৗনগ্লৗ লগেলগেকে বেচায় আৰ পাশেলা মাছগ্লৗনি নিজৗলৗ ধান বেচেয়া দেৱা মৗনলৗ থিকি কিনিয়ৗ খাবা লাগে আৰ উদৗও বেচাবা দামলা চৗয়ৗও বিশিকে কিনিবৗ লাগে।
আবাত কুৰবৗ জিনিচ নৗই হবা লাগছে বেদেনও আবাত কুৰিবৗ টান হুছে। পাহাড়গ্লৗ ধোমাধুম কাটে আৰ হাগ্রা খায় বেদেন গাংগ্লৗও দিনি-দিনি শুকৗবৗ লাগছে। মৗন বাৰতে আছে বেদেন কৗমৗই কুমিবৗ ধুৰছে আৰ চিংৰাগ্লৗ নিজৗলৗ গাওগ্লৗ থোয়া ভালা ইস্কুল বা কোলেইগ্লৗনি পুৰবৗ আৰ কাম চাবাগে বৗৰৗবৗ লাগছে।
কাপোৰ আৰ পিনৗনি:
তিমৗতগ্লৗ বানা গোৰাবাগে খুব জুয়া পায়।তিমৗতগ্লৗ ৰাঙা পাথিন আৰ ৰাঙা ব্লৗছ পিনি আৰ মৰতগ্লৗ গামছা পিনি।আগেলা জুগ্নি তিমৗতগ্লৗ কাণ ফুল, নাক ফুল, হাসিলি মালা, হৗৰসৰা মালা, আঙঠি, শাকা, খাৰু, কিন্তু মৗনগ্লৗ ইদৗ নিজৗলৗ চিন কে দেখাবাগে বাচেয়া ৰাখিবৗগে দাম নৗই দেয় বেদেন উগ্লৗ এলা হাৰেয়া যাছেগৗ।এলালা দিনগ্লৗনি মাৰতে তিমৗতে আলগা জাতলৗ
বক্রা বানা গোৰায় আৰ হাতনি বেচায়।ইদৗ উগ্লৗলৗ বক্রা এক দিগিকে কৗমৗই কুৰিবৗ তাল হুছে।কয় জন ধুনী গাৰগ্লৗ বানা গোৰাবাগে নিজৗলৗ জাগানি ঘৰ বানাছে আৰ হাজং তিমৗতগ্লৗগে উদৗনি ৰাখে।
দাৰু:
খাৱা:
ভালা ভাত আৰ বিচি ভাতদা হাজংগ্লৗলৗ আচল খাৱান। আগে ভলা মৗনগ্লৗ বাংশনি ভাত বানাবান কে কবান, যিদৗ দিংপড়া কে কয়।
কাসুৱৗ মাচাং-বিচি ভাত আৰ লিবা শাকৰা হাজং জাতলা ডাঙ খাৱান।হাজংগ্লৗ হিজৗ বাখাৰ নাখায়।মৗনগ্লৗ তেল আৰ কুলা গাছ থিকি বানানি খাৰৰা বিচি খায়।মৗনগ্লৗ হাতনি পাৱা বেক শাক আৰ মাচাংগ্লৗ খায়, 'গৰু' ছৗই নাখায়, যিদৗ শুদ্ধু মানে।শুৱৗৰৗও চুৱৗ কে মানে বেদেন আগে ভলা শুৱৗৰ নাখাবান, আৰ নাপালিবৗন।কিন্তু এলা, কয়ৰা জাগাগ্লৗনি শুৱৗৰ পালে, খাবা সাই নাহয়, কিন্তু টেকা কামাবা।
পর্ব:
চৰ-খেলা, পুচনৗ পর্ব আৰ পুচনৗগ্লৗ হাজংগ্লৗ মানে।চৰ-খেলা ভলা গাওলা মৗনগ্লৗ জাতলৗ গাহেন গঞেয়া নাসিয়ৗ-তাসিয়ৗ একৰা গাও থিকি আৰেকৰা গাও ভায় ৰাতিনি যায় আৰ ধলপহৰনিহে থোয়। এই ভলা চিংৰা-চিংৰিগ্লৗ নিজৗলৗ বক্রা যোৰা বাচে। উগ্লৗ ঘৰ ভিতুৰ থিকি লুকিয়ৗ লুকিয়ৗ ধন্দা দিয়ৗ নাচাগ্লৗ ৰং চায়। পাশেকে মাৱ-বাপগ্লৗগন কয়া দেয় আৰ উগ্লৗ ভালা পালে, বিয়ৗৰৗ ঠিক কৰে। পুচনৗ ভলা মৗনগ্লৗ পিদলি গুৰৗ নাৰকৗল, কলা, তাল ৰস দিয়ৗ নানানতা ধকলা পিঠৗ বানায়।আদুগ্লৗ পিঠৗগ্লৗ তেল দিয়ৗ বানায় আৰ আদুগ্লৗ বাংশনি, কুলা পাতাগ্লৗনি বানায় আৰ মৗনগ্লৗগন খাবা ডাকায়।পিঠৗলৗ নামগ্লৗ হুছে পাতা পিঠৗ, বাতুল পিঠৗ, তেল পিঠৗ, লাদদু, শুকনৗ পিঠৗ।পুচনৗ পর্ব ভলা আকড়া জাগানি মৗনগ্লৗ বেলাভাতি থিকি গাহেন গাওায় আৰ নাচে।নানানতা জাগালা মৗনগ্লৗ গোটা হয়া আৰ একন জন লগে কৗই বিশি পায় কে নাচে বা গাহেন গৱায়, জাতলৗ কাপোৰ পিনিয়ৗ, অৗৱৗলকে নিজৗই গোৰেয়া।
বিয়ৗ:
আৰ বিয়ৗ ভলা ধুনী বাপ ধুনী মাৱ বসায় আৰ উগ্লৗ মাৱ-বাপলা কামৰা করে ।
কয় মাদান পাশেকে কুইনৗৰৗ জাঙয়ৰা ভায় আহিয়ৗ বসে। জাঙয় আৰ কুইনৗলৗ আহিয়ৗ পাৱা পাশেকে কয় মাদান ঝিৰৗয়। পাশেকে আয়ৰকগ্লৗ উগ্লৗগন গাৱ ধোওায়। উগ্লৗগন আবাৰ বসআয়হা আৰ বিয়ৗৰৗ আৰম্ভ হয়, বামনলা দাৰায় শেষ সুমৗয় পৗয়ৗ।বিয়ৗ ভলা বুলি-ছুলি নাহয়। বিয়ৗ হোৱা আগে গুস্তিগ্লৗগে খাৱান দেয়। বিয়ৗৰৗ পাশে দিনৗও হয়, যিদৗ বাচিয়ৗ বিয়ৗ কে কয় আৰ ঐ দিনৗ ঐ মৗনগ্লৗ আহে, জৗই ৰাতিনি আহিবৗ নৗইপায়। বিয়ৗ শেষ হোৱা পাশেকে, কয় দিনলৗ পাশে বিয়ৗ হোৱা জাগালা ঘৰমৗনগ্লৗ আৰ সোমাশগ্লৗ নয়া গুস্তি খাবাগে যায়। জাতনি, যি ভলা তিমৗতগ্লৗগন মৰতগ্লৗগে বিয়ৗকে দেয়, পন দেৱা-নেৱা নৗইকৰে। এলা কুনবৗ গুৰীপ মৗনগ্লৗ তিমৗতলৗ মাৱ-বাবাগ্লৗগে কয় এক পইচৗ দেবা কয় বিয়ৗলৗ খৰচ বক্রা। কুনুই মৗন অৗগৗমৗগৗ নামাগাৰা ভালা কে চিংৰাগ্লৗ বিশৗস কৰে। উগ্লৗলৗ মাৱ-বাবাগ্লৗলৗ আগে থিকি কুৰিয়ৗ আহাৰা কুৰিয়ৗ জাগাগে উগ্লৗ আশা কৰে। চিংৰাগ্লৗ এই খবৰৰা কয়া বেৰায়, "সগলে নানানতাকে ৰং হবা আৰ ফুৰ্তি হবা লাগে, কিন্তু হোৱা ভলা, ইদৗ কৗই পায়-নাপায় নাহয় বা নিজৗলৗ উক্সৗৰৗ দেখানি তাল নাহয় কে অৗমৗগ্লৗ মনত ৰাখং। ইদৗ একন জনগে কিৰৗ খাৱা সুমৗয়হে কে মনত ৰাখিক। এই বিয়ৗলৗ অৗৱৗল অর্থৰা সাৰা জীবন থাকুক।"
